در قرآن کریم آمده است: «وَ قَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجبْ لَکُمْ»، یعنی پروردگار شما فرموده است: مرا بخوانید تا اجابت کنم شما را. این آیه، اهمیت دعا را در نزد خداوند نشان می‌دهد؛ کلید برآورده شدن آرزوها، تضرع و نیایش خالصانه است. اما چه زمانی، دعا سریع‌تر مستجاب میشود؟
بهترین اوقات برای دعا
برخی منابع دینی، زمان‌های استجابت دعا را به دو دسته تقسیم می‌کنند: اوقات نامشخص و اوقات مشخص.
اوقات نامشخص اجابت دعا
برای برآورده شدن حاجات، نخست باید آداب دعا را بیاموزیم. در برخی اوقات، احتمال استجابت دعا بیشتر است:
پس از نماز
پیامبر اکرم (ص) نماز را ستون دین و معراج مومن خوانده‌اند. بهترین زمان دعا، پس از نماز است. امام باقر (ع) نیز فرموده‌اند: «دعای پس از نماز، از نماز مستحبی بهتر است». نماز ظهر یا نماز «اوسط» که در آیه ۲۳۸ سوره بقره به آن اشاره شده، از بهترین اوقات برای دعا و برآورده شدن حاجات است. همچنین پیامبر فرموده‌اند: «هنگام ظهر، همه موجودات در تسبیح و ستایش پروردگارند، پس خداوند در آن ساعت، به نماز فرمان داده و آن ساعتی است که درهای آسمان گشوده است و تا پس از نماز ظهر بسته نمی‌شود و در آن ساعت، دعا مستجاب میشود.» امام صادق (ع) نیز نقل کرده‌اند که پدرشان برای برآورده شدن حاجات، در هنگام ظهر دعا می‌کردند.
هنگام تلاوت قرآن
تلاوت قرآن، یادآوری عظمت الهی و تقویت ارتباط با خداوند است که زمینه ساز استجابت دعا میشود. حضرت علی (ع) در چهار زمان به دعا توصیه کرده‌اند که یکی از آنها هنگام تلاوت قرآن است.
دعا پیش از مصیبت
دعا، انرژی مثبت و آرامش ایجاد می‌کند که به بهبود روحیه و افزایش استقامت و در نهایت استجابت دعا کمک می‌کند. امام صادق (ع) فرموده‌اند: «هر کس پیش از مصیبت دعا کند، در هنگام مصیبت دعایش مستجاب میشود و به آسمان می‌رود و فرشتگان می‌گویند این صدا آشناست؛ و کسی که پیش از گرفتاری دعا نکند، دعایش در هنگام مصیبت مستجاب نمی‌شود و فرشتگان می‌گویند این صدا را نمی‌شناسیم.»
اوقات مشخص اجابت دعا
اوقات دیگری نیز برای دعا توصیه شده که اوقات معین یا مشخص نامیده می‌شوند.
چهار زمان توصیه‌شده در روز
امام صادق (ع) فرموده‌اند: «دعا در چهار وقت مستجاب است: پیش از اذان صبح، پس از طلوع فجر، پس از ظهر و پس از مغرب». هر یک از این اوقات، برای برخی حاجات، اثر بیشتری دارد. چنانچه امام صادق (ع) فرموده‌اند: «از طلوع فجر تا طلوع خورشید، مخصوص تقسیم روزی است».
روز جمعه
روز جمعه، روزی پربرکت است و بسیاری از مسلمانان، این روز را برای عبادت و تقرب به خداوند انتخاب می‌کنند. حضرت علی (ع) فرموده‌اند: «در روز جمعه، بسیار دعا کنید و از خداوند طلب آمرزش و رحمت نمایید، خداوند در این روز، دعای هر مومنی را اجابت می‌کند.» همچنین از ائمه معصومین (ع) نقل شده است: «گاهی بنده مومن از خداوند حاجتی می‌طلبد و خداوند اجابت آن را تا روز جمعه به تاخیر می‌اندازد، پس در روز جمعه بسیار دعا کنید.»
شب عید قربان
شب عید قربان، یادآور ایثار ابراهیم خلیل (ع) و فرزندش اسماعیل (ع) است. این شب، نماد تسلیم در برابر فرمان خدا و تقرب به اوست و دعا در این شب، به دلیل فضیلت ذاتی آن و نیابت از قربانی، مستجاب‌تر است.
شب اول رجب
شب اول رجب، از اهمیت خاصی برخوردار است. در این شب، درهای رحمت الهی به روی بندگان گشوده میشود. حضرت علی (ع) فرموده‌اند: «من تعجب می‌کنم از کسی که در چهار شب از سال، از عبادت غافل باشد: شب عید فطر، شب عید قربان، شب نیمه شعبان و شب اول رجب.»
روز عرفه
روز عرفه، روزی بسیار پربرکت است. امام سجاد (ع) فرموده‌اند: «عصر روز عرفه، خداوند فرشتگان را به آسمان دنیا نازل می‌کند و به آنان می‌فرماید: به بندگانم نگاه کنید که با سختی و زحمت به سوی من آمده‌اند و به آنان پیام فرستاده‌ام که مرا بخوانید و از من درخواست کنید. من شما فرشتگان را گواه می‌گیرم که همین امروز دعای آنان را اجابت کنم.»
نیمه شعبان
شب نیمه شعبان، ولادت حضرت مهدی موعود (عجل الله تعالی فرجه‌الشریف) است. در این شب، درهای آسمان گشوده میشود و دعاهای بندگان مستجاب میشود. امام صادق (ع) فرموده‌اند: «پدرم فرمود این شب، بعد از شب قدر، برترین شب سال است. در این شب خداوند، به مردم نظر لطف می‌کند و بندگانش را می‌بخشد، پس در این شب برای تقرب به خدا تلاش کنید. شبی است که خداوند بر خود فرض کرده که دعاکننده‌ای را ناامید نگرداند مگر آنکه گناه و معصیت بخواهد.» امام رضا (ع) نیز فرموده‌اند: «نیمه شعبان، شبی است که خداوند بندگان خود را از آتش نجات می‌دهد و گناهان بزرگ را می‌بخشد. پدرم می‌فرمود دعا در این شب مستجاب است.»
شب عید فطر
شب عید فطر، پایان ماه رمضان و آغازی دوباره برای عبادت است. در این شب، فضیلت دعا دوچندان میشود و درهای رحمت الهی گشوده میشود. پیامبر اسلام (ص) فرموده‌اند: «وقتی شب عید فطر فرا می‌رسد، خداوند پاداش عمل کنندگان را بدون حساب می‌دهد.» از امام رضا (ع) نیز نقل شده است: «در سه شب، روزی‌ها، مرگ‌ها و مقدرات یک سال تقسیم میشود: شب بیست و سوم ماه رمضان، نیمه شعبان و شب عید فطر.»
ماه مبارک رمضان
ماه رمضان، ماه نزول قرآن، رحمت و مغفرت و استجابت دعاهاست. خداوند در این ماه، توجه ویژه‌ای به بندگان خود دارد.
نظر آیت‌الله مجتهدی تهرانی درباره زمان استجابت دعا
آیت‌الله مجتهدی تهرانی فرموده‌اند: «دعا را قدر بدانید؛ همیشه از خدا بخواهید. در روایت آمده است که در چهار زمان، حاجت‌ها برآورده میشود: اول در رکعت یازدهم نماز شب (وتر)، دوم پس از طلوع فجر یا پس از اذان صبح، سوم پس از ظهر و در آخر پس از اذان مغرب که در این زمان‌ها هر حاجتی طلب کنید، به اجابت نزدیک است.»
مطالب مرتبط:
دعای امام سجاد (ع) برای استجابت سریع دعا
