نتایج پژوهشی جدید که با بهره‌گیری از فناوری هوش مصنوعی انجام شده است، حاکی از آن است که تاریخ روابط میان انسان‌های خردمند (هومو ساپینس) و نئاندرتال‌ها بسیار عمیق‌تر از آن چیزی‌ست که تاکنون تصور می‌شد. براساس این مطالعه، در طول ۲۵۰ هزار سال گذشته دست‌کم سه موج بزرگ از آمیزش ژنتیکی بین این دو گونه انسانی رخ داده و به ادغام تدریجی جمعیت‌ها منجر شده است.
رمزگشایی تاریخ ژنتیکی با ابزار هوش مصنوعی
دانشمندان با استفاده از فناوری «IBDmix» که الگوریتم‌های یادگیری ماشین را برای تحلیل ژنوم انسان‌ها به‌کار می‌گیرد، موفق شده‌اند ردپای تعاملات ژنتیکی میان انسان‌های خردمند و نئاندرتال‌ها را شناسایی کنند. برخلاف دیدگاه‌های پیشین که تنها یک موج ارتباط در حدود ۵۰ هزار سال قبل را در نظر می‌گرفتند، پژوهش اخیر سه دوره مشخص از آمیزش را نشان می‌دهد:
- موج اول بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار سال قبل
- موج دوم حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار سال پیش
- موج سوم و اصلی بین ۵۰ تا ۶۰ هزار سال قبل
چالشی برای نظریه‌های رایج مهاجرت انسانی
مطابق دیدگاه‌های مرسوم، انسان‌های مدرن حدود ۲۵۰ هزار سال پیش در آفریقا تکامل یافتند و تا حدود ۵۰ هزار سال پیش در آنجا باقی ماندند. پس از آن مهاجرت گسترده‌ای به اوراسیا شکل گرفت که گفته می‌شود در این زمان تماس‌هایی میان انسان‌های خردمند و نئاندرتال‌ها رخ داده است. اما یافته‌های جدید، این روایت را دگرگون می‌کند؛ زیرا تبادل ژنی میان دو گونه بسیار زودتر آغاز شده و در طول هزاران سال ادامه داشته است.
نئاندرتال‌ها ناپدید نشدند، در ژنوم ما باقی‌ماندند
جاشوا آکی، استاد ژنتیک در دانشگاه پرینستون، در این خصوص بیان می‌کند: «انسان‌های مدرن پس از ظهور، در سکون باقی نماندند بلکه خیلی زود مهاجرت خود را آغاز کردند و حتی بازگشت به آفریقا نیز در جریان این جابجایی‌ها رخ داد.»
شواهد باستان‌شناسی نیز هرچند محدود، از حضور زودهنگام انسان‌های خردمند در نقاطی از اوراسیا خبر می‌دهند؛ مانند نمونه جمجمه‌ای در جنوب یونان که قدمت آن به بیش از ۲۱۰ هزار سال پیش بازمی‌گردد.
در حالی که تاکنون پژوهش‌ها عمدتاً بر جست‌وجوی DNA نئاندرتال‌ها در ژنوم انسان‌های امروزی متمرکز بوده‌اند، این بار محققان رویکردی متفاوت را انتخاب کردند؛ آن‌ها به‌جای بررسی DNA انسان در انسان، در ژنوم نئاندرتال‌ها به‌دنبال ردپای انسان‌های مدرن گشتند. همین تغییر زاویه دید منجر به کشف اطلاعات نو و درک عمیق‌تری از فرآیند اختلاط ژنتیکی شد.
پایان خط خالص نئاندرتال‌ها با برتری جمعیتی انسان‌ها
مطالعه جدید نشان می‌دهد جمعیت نئاندرتال‌ها احتمالاً بسیار کوچک‌تر از پیش‌بینی‌های قبلی بوده است. زمانی‌که انسان‌های مدرن با جمعیت بیشتر وارد قلمرو آن‌ها شدند، برتری عددی موجب ادغام یا جذب نئاندرتال‌ها شد. این روند باعث شد ژن‌های نئاندرتال به‌صورت کامل از بین نروند بلکه در ژنوم انسان‌های امروز باقی بمانند.
جاشوا آکی در ادامه توضیح می‌دهد: «نئاندرتال‌ها احتمالاً برای مدت‌زمانی طولانی در آستانه انقراض قرار داشتند، و همین کاهش ۱۰ تا ۲۰ درصدی جمعیت کافی بود تا بقای مستقل آن‌ها به‌طور کامل از میان برود.»
نتایج این پژوهش در نشریه علمی معتبر Science منتشر شده است و می‌تواند دریچه‌ای تازه برای بررسی تاریخ تکاملی انسان‌ها و فهم بهتر از مسیر پیچیده‌ی شکل‌گیری جوامع انسانی باشد.
