پارک ملی کویر گرمسار شاهد تولد چهار کره‌گورخر ایرانی جدید بود که این اتفاق، نویدبخش افزایش قابل توجه جمعیت این گونه نادر و در معرض خطر انقراض در کشور است. این زادآوری‌ها، که نشان‌دهنده موفقیت پروژه‌های احیا و حفاظت محیط زیست هستند، مجموع تولدهای امسال در این پارک را به هشت رأس رساند.
ثبت تولدها و بهبود زیستگاه
رضا شاه‌حسینی، رئیس پارک ملی کویر، با اعلام این خبر مسرت‌بخش، افزود که این چهار کره‌گورخر آسیایی تازه متولد شده در دشت‌های شمالی منطقه سیاهکوه مشاهده و ثبت شده‌اند. وی تأکید کرد که این زادآوری‌ها، گواهی بر بهبود شرایط زیستگاهی و موفقیت‌آمیز بودن تلاش‌های حفاظت و مدیریت منابع زیستی این گونه ارزشمند و آسیب‌پذیر است.
تاریخچه احیای گور ایرانی
گور ایرانی در دهه ۱۳۵۰ به طور کامل در کشور منقرض شده بود. با این حال، تلاش‌های گسترده برای احیای این گونه از سال ۱۳۷۶ آغاز شد. در آن سال، با انتقال سه رأس گورخر از پارک ملی توران سمنان به سایت گوراب شهرستان مهریز یزد، پروژه احیای مجدد در این استان کلید خورد. در نتیجه این کوشش‌ها، جمعیت گورخرها تا سال ۱۳۸۷ به ۴۰ رأس افزایش یافت و پس از آن نیز به مرور شاهد رشد این جمعیت بودیم.
در ادامه این روند، در سال ۱۳۹۷ ۹ رأس گور ایرانی دیگر از زیستگاه توران شاهرود به این منطقه منتقل شدند و در سال ۱۴۰۱ نیز ۱۰ رأس دیگر از استان یزد به این پارک آورده شدند. پیش از تولدهای اخیر، جمعیت گله‌های گور در ابتدای سال جاری به ۴۲ رأس رسیده بود که با تولد کره‌های جدید، این تعداد در پارک ملی کویر به ۴۷ رأس افزایش یافته است. پیش‌بینی می‌شود که تا پایان سال جاری، حداقل شش تولد دیگر در جمعیت گورخرهای پارک ملی کویر گرمسار ثبت شود و جمعیت گورخرهای آسیایی این پارک از ۵۰ رأس فراتر رود.
ویژگی‌های گور ایرانی و زیستگاه‌های فعلی
بر اساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست، گور ایرانی دارای حس بینایی، بویایی و شنوایی بسیار قوی است و ارتفاع بدن آن بین ۱۲۰ تا ۱۴۲ سانتی‌متر متغیر است.
این گونه به صورت اجتماعی زندگی می‌کند؛ ماده‌ها به همراه بچه‌ها گروه‌های مجزایی از نرها تشکیل می‌دهند. نرها اغلب تنها و یا در گروه‌های کوچکی متشکل از چند ماده و بچه دیده می‌شوند. گورها تندروتر از اسب و الاغ هستند و می‌توانند با سرعت متوسط ۵۰ کیلومتر در ساعت مسافت‌های طولانی را بدوند. این گونه شباهت زیادی به الاغ دارد و دارای گوش‌هایی بلند، باریک و نوک تیز است. رنگ عمومی بدن آن‌ها نخودی مایل به نارنجی است، اما در بخش‌هایی مانند کفل‌ها و پهلوها، رنگ به سفیدی متمایل می‌شود. گور ایرانی دارای یالی سیاه در گردن و نواری قهوه‌ای رنگ در پشت است که تا دم ادامه می‌یابد؛ نرها کمی تیره‌تر از ماده‌ها هستند.
زیستگاه اصلی این گونه در ایران در مناطق استپی و نیمه بیابانی همراه با تپه‌ماهورها و دشت‌های فراخ است. در گذشته، این گونه پراکندگی گسترده‌ای در ایران داشت و تقریباً در اکثر مناطق نیمه‌بیابانی کشور یافت می‌شد. اما امروزه، تنها جمعیت‌های اندکی از آن در ذخیره‌گاه زیست‌کره توران سمنان و تعدادی نیز در بهرام گور استان فارس و کالمند استان یزد وجود دارد. تلاش‌های اخیر در پارک ملی کویر، گامی مهم در جهت حفاظت و افزایش جمعیت این میراث طبیعی ارزشمند ایران محسوب می‌شود.
