هشدار جدی متخصصان: موج نگران‌کننده مصرف خودسرانه مکمل‌ها سلامت ایرانیان را تهدید می‌کند

در سال‌های اخیر، اشتیاق فزاینده‌ای به مصرف مکمل‌ها در میان شهروندان ایرانی مشاهده می‌شود که اغلب بدون تجویز پزشک و بر اساس توصیه‌های غیرتخصصی صورت می‌گیرد. این پدیده، که از ویتامین D و E گرفته تا امگا۳ و زینک را شامل می‌شود، در سایه تبلیغات فریبنده بلاگرهای سلامت و دسترسی آسان به مکمل‌ها، به یک نگرانی جدی برای متخصصان تبدیل شده است. پزشکان هشدار می‌دهند که مصرف خودسرانه مکمل‌ها نه تنها ممکن است بی‌فایده باشد، بلکه خطرات پنهانی برای سلامتی به دنبال دارد و می‌تواند بیماری‌های زمینه‌ای را پوشانده یا تشدید کند.

<H2>شیوع جهانی مصرف مکمل‌ها و عوامل تشدیدکننده آن در ایران</H2>

تحقیقات نشان می‌دهد که گرایش به خوددرمانی با ویتامین‌ها و مینرال‌ها مختص ایران نیست و در بسیاری از جوامع جهانی نیز شیوع دارد. با این حال، در ایران عوامل متعددی به این پدیده دامن زده‌اند. از جمله مهم‌ترین این عوامل می‌توان به تبلیغات گسترده و اغلب بی‌اساس در شبکه‌های اجتماعی، مشاوره‌های ناکافی یا غیرحرفه‌ای در داروخانه‌ها، سهولت دسترسی به انواع مکمل‌ها، هزینه‌های بالای درمان و در نهایت، سطح پایین آگاهی عمومی درباره مصرف صحیح مکمل‌ها اشاره کرد. بسیاری از مردم به اشتباه تصور می‌کنند که مصرف مکمل‌ها بی‌ضرر است و هر چه بیشتر مصرف شود، تأثیر بهتری بر سلامت خواهد داشت؛ تصوری که متخصصان آن را رد می‌کنند. این طرز فکر کاذب، حس کنترل بر سلامت را القا کرده و ممکن است فرد را از اتخاذ سبک زندگی سالم شامل تغذیه مناسب، خواب کافی و فعالیت بدنی دور کند.

<H2>خطرات پنهان مصرف بی‌رویه مکمل‌ها از دید متخصصان</H2>

دکتر ایرج خسرونیا، متخصص داخلی و فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد، تأکید می‌کند که مصرف بی‌رویه و دوزهای بالای مکمل‌ها، به ویژه ویتامین‌های محلول در چربی، می‌تواند عوارض جانبی خطرناکی داشته باشد. به عنوان مثال:

ویتامین D: مصرف بیش از حد آن می‌تواند منجر به هایپرکلسمی (افزایش کلسیم خون)، تشکیل سنگ کلیه و مشکلات قلبی شود.

ویتامین E: دوزهای بالای این مکمل خاصیت ضدانعقادی دارد و در بیمارانی که داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنند، خطر خونریزی را به شدت افزایش می‌دهد.

ویتامین C: افراد دارای سابقه سنگ کلیه، با مصرف خودسرانه ویتامین C، احتمال تشکیل سنگ‌های جدید را در کلیه‌های خود افزایش می‌دهند.

دکتر خسرونیا تصریح می‌کند که هر ماده‌ای، حتی آب، در صورت مصرف بیش از حد می‌تواند برای بدن مضر باشد.

<H2>سالمندان و مکمل‌ها؛ تداخلی خطرناک با داروهای حیاتی</H2>

یکی از گروه‌های آسیب‌پذیر در برابر مصرف خودسرانه مکمل‌ها، سالمندان هستند. اغلب اوقات، فرزندان یا اطرافیان آنها، بدون مشورت با پزشک، اقدام به تهیه و تشویق به مصرف ویتامین‌ها یا مکمل‌های خاص برای والدین‌شان می‌کنند. این در حالی است که سالمندان معمولاً چندین نوع دارو را به صورت روزانه مصرف می‌کنند و احتمال تداخل دارویی بین مکمل‌ها و داروهای مصرفی آنها بسیار بالاست.

مصرف خودسرانه مکمل‌هایی نظیر امگا۳ و ویتامین D در سالمندان می‌تواند باعث عوارضی مانند اختلال در انعقاد خون، افت فشار خون، مشکلات گوارشی و تداخل با داروهای قلبی و فشار خون شود. دکتر خسرونیا توضیح می‌دهد که:

"مصرف امگا۳ شاید در نگاه اول بی‌خطر و حتی ضروری به نظر برسد، اما این مکمل نباید بدون ارزیابی وضعیت سلامت فرد – به خصوص سالمندان – مصرف شود. دلیل آن هم احتمال بروز تداخل‌ها به دلیل مصرف دوزهای نامناسب است."

"این که شبکه‌های اجتماعی و بلاگرها مدام دارند می‌گویند فلان مکمل را روزانه مصرف کنید، به دلیل تبلیغات است تا سود و سرمایه فلان شرکت دارویی زیادتر بشود. مصرف امگا۳ ضروری است اما نه این که هر روز تا آخر عمرتان آن را مصرف کنید."

علاوه بر این، دوزهای بالای امگا۳ ممکن است موجب کبودی آسان یا خونریزی بینی شود. افراد با بیماری‌های کبدی یا اختلالات خونریزی نیز باید با احتیاط فراوان این مکمل‌ها را مصرف کنند.

<H2>مکمل‌ها و خطر پنهان‌کردن علائم بیماری‌ها</H2>

یکی دیگر از معضلات جدی مصرف بی‌رویه مکمل‌ها، پنهان ماندن علائم اولیه بیماری‌ها است. متخصصان معتقدند مصرف خودسرانه مکمل‌هایی مانند امگا۳ و ویتامین D می‌تواند به طور موقت علائم برخی بیماری‌های قلبی، کبدی، مفصلی و غیره را کاهش دهد یا بهبود بخشد. این وضعیت موجب می‌شود که فرد سالمند یا هر فرد دیگری، متوجه بیماری اصلی خود نشده و تشخیص آن به تعویق بیفتد. در نتیجه، بیماری بدون درمان باقی مانده و فرصت طلایی برای مداخله درمانی از دست می‌رود.

بسیاری از افراد نیازهای تغذیه‌ای خود را از طریق رژیم غذایی متعادل دریافت می‌کنند و اساساً نیازی به مصرف روزانه مکمل‌ها ندارند. در این شرایط، مصرف مکمل‌ها نه تنها فایده‌ای ندارد، بلکه سلامت فرد را در معرض خطر قرار می‌دهد.

<H2>مصرف آگاهانه مکمل‌ها؛ راهی به سوی سلامتی واقعی</H2>

دکتر خسرونیا با تأکید بر اهمیت رویکرد علمی در حوزه سلامت، خاطرنشان می‌کند که اثربخشی امگا۳ و هر ویتامین یا مکمل دیگری، تنها در صورتی تضمین می‌شود که مصرف آن بر اساس:

وضعیت بالینی دقیق هر فرد

نتایج آزمایش‌های دوره‌ای (چکاپ)

نظر قطعی و صریح پزشک معالج

انجام شود. به جای اتکا به اطلاعات شبکه‌های اجتماعی و تبلیغات تجاری، مشورت با پزشک و متخصص تغذیه، بهترین و مطمئن‌ترین راه برای تصمیم‌گیری درباره مصرف مکمل‌ها و حفظ سلامتی است. تغذیه سالم، فعالیت بدنی منظم و خواب کافی، همواره ستون‌های اصلی سلامت هر فرد محسوب می‌شوند و هیچ مکملی نمی‌تواند جایگزین آنها باشد.

مجله اینترنتی مکتوری