دولت برای مقابله با فرونشست بناهای تاریخی دست‌به‌کار شد؛ اصفهان با ۱۴ سانتی‌متر نشست سالانه در کانون بحران

در پی تشدید بحران فرونشست زمین در ایران که به تهدیدی جدی برای میراث فرهنگی و بناهای تاریخی کشور بدل شده است، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از عزم جدی دولت برای مقابله با این پدیده خبر داد. سید رضا صالحی امیری با اشاره به تجربه نگران‌کننده ۱۴ سانتی‌متر فرونشست در سال برای اصفهان، بر ضرورت حفاظت از این گنجینه‌های ارزشمند تاکید کرد و از تشکیل ستادی ویژه برای هماهنگی و تامین اعتبار برای استحکام‌بخشی بناهای آسیب‌دیده خبر داد. این تحولات نشان‌دهنده رویکردی جامع برای مدیریت بحرانی چندبعدی است که ابعاد زیست‌محیطی، جمعیتی و اقلیمی دارد.

فرونشست بناهای تاریخی: بحرانی ملی با ابعاد گسترده

صالحی امیری در نشست اخیر خود که به صورت برخط با مدیران استانی برگزار شد، اذعان داشت که معضل فرونشست بناهای تاریخی و زمین، تقریباً تمامی استان‌های کشور به جز گیلان را درگیر کرده است. او با ابراز نگرانی از شدت یافتن این پدیده در سال‌های اخیر، به آمار تکان‌دهنده‌ای اشاره کرد: در حالی که در یکی از استان‌ها نرخ فرونشست سالانه به ۴۱ سانتی‌متر رسیده است، شهر اصفهان نیز سالانه ۱۴ سانتی‌متر نشست را تجربه می‌کند. این وضعیت، به گفته وزیر، نتیجه ده‌ها سال بحران کم‌آبی، خشکسالی‌های پیاپی، رشد بی‌رویه جمعیت در مناطق شهری، مصرف بی‌رویه منابع آبی زیرزمینی و همچنین پیامدهای تغییرات اقلیمی و مسائل زیست‌محیطی است که همگی بر تشدید این معضل دامن زده‌اند.

اصفهان در کانون توجه: ۱۴ سانتی‌متر فرونشست و سایه تهدید بر میراث جهانی

شهر تاریخی اصفهان، با گنجینه‌ای بی‌نظیر از بناهای تاریخی که بسیاری از آن‌ها در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند، اکنون در معرض تهدید جدی فرونشست زمین قرار دارد. امیر کرم‌زاده، مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان، با تاکید بر ورود جدی این اداره‌کل به حوزه فرونشست بناهای تاریخی در استان، از بی‌توجهی گذشته به مدیریت منابع آبی انتقاد کرد. وی اظهار داشت که وزارت نیرو می‌بایست کنترل بیشتری بر منابع آبی استان اصفهان می‌داشت تا از بروز چنین خساراتی به بناهای ارزشمند جلوگیری شود. هرچند وزارت نیرو کاهش ۷۰ درصدی بارندگی را علت اصلی می‌داند، اما کرم‌زاده از اقدامات عملی برای نجات این آثار خبر داد.

فرونشست زمین پدیده‌ای طبیعی اما در بسیاری از موارد تشدید شده توسط فعالیت‌های انسانی است که به دلیل برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی رخ می‌دهد. این امر منجر به فشرده شدن لایه‌های خاک و رسوب می‌شود و در نهایت سطح زمین به طور دائمی پایین می‌آید. برای بناهای تاریخی که از پی‌های باستانی و مصالح سنتی برخوردارند، فرونشست می‌تواند فاجعه‌بار باشد؛ ترک‌خوردگی‌های عمیق، انحراف از تراز، و حتی تخریب کامل را به دنبال دارد. اصفهان، با خاک‌های آبرفتی و سابقه برداشت آب از چاه‌های عمیق، به شدت مستعد این پدیده است و حفظ میراث معماری آن، نیازمند اقدامات فوری و بلندمدت است.

رویکرد جامع دولت برای مقابله با فرونشست: از تشکیل ستاد تا تامین اعتبار

در راستای حساسیت‌های اخیر، شخص رئیس‌جمهور دستور تشکیل ستادی ویژه برای بررسی و مقابله با مخاطرات فرونشست را صادر کرده است. این ستاد به زودی با مشارکت فعال چندین نهاد و وزارتخانه کلیدی از جمله جهاد کشاورزی، وزارت نیرو، وزارت راه و شهرسازی، سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت میراث فرهنگی آغاز به کار خواهد کرد. این رویکرد چندجانبه، نشان‌دهنده درک پیچیدگی و ابعاد مختلف بحران فرونشست است که نیازمند هماهنگی بین‌بخشی برای یافتن راه‌حل‌های پایدار است.

مدیر میراث فرهنگی اصفهان نیز خبر داد که در ستاد مدیریت بحران کشور، مبلغ ۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای میراث فرهنگی اصفهان به تصویب رسیده و جهت تایید نهایی به سازمان برنامه و بودجه ارسال شده است. بازدید اخیر معاون وزیر راه و شهرسازی از بناهای تاریخی آسیب‌دیده اصفهان، گام مهمی در تسریع روند تامین این اعتبار به منظور استحکام‌بخشی و مرمت آثار در معرض خطر تلقی می‌شود.

فراتر از فرونشست: دیپلماسی فرهنگی و اقتصاد دریامحور در دستور کار

وزیر میراث فرهنگی، در بخش دیگری از سخنان خود، به دو حوزه مهم دیگر که در راستای توسعه پایدار و افزایش تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی هستند، اشاره کرد:

دیپلماسی فرهنگی: با تاکید بر اشتراکات میان ملت‌ها، ایران میزبان ۱۲ کشور حوزه نوروز خواهد بود. این رویداد با سه هدف اصلی پیگیری می‌شود:

معرفی ظرفیت‌های فرهنگی، تمدنی و گردشگری ایران به کشورهای همسایه و منطقه.

ایجاد نشاط ملی و تقویت هویت فرهنگی در جامعه ایران از طریق برگزاری جشن‌های نوروزی.

تقویت همبستگی و انسجام فرهنگی میان ملت‌های حوزه تمدنی نوروز.

اقتصاد دریامحور: این سیاست که برگرفته از رهنمودهای رهبری است، بر تغییر رویکرد از خشکی‌محوری به استفاده بهینه از ظرفیت‌های دریا در شمال و جنوب کشور تمرکز دارد. برگزاری اولین اجلاس گردشگری دریامحور و گفتگو با استانداران ۵ استان ساحلی خزر برای فعال‌سازی این اقتصاد، از جمله اقدامات اخیر است. چالش‌هایی نظیر نیاز به یارانه‌های سوخت و فرهنگ‌سازی در جامعه، همراه با شناسایی ۲۵۰ نقطه مستعد برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری دریایی و واگذاری به بخش خصوصی، در این حوزه مطرح شد.

نمایشگاه بزرگ گردشگری و صنایع دستی؛ فرصتی برای احیای بازار

مصطفی فاطمی، مدیرکل گردشگری داخلی، از برگزاری همزمان نمایشگاه بزرگ گردشگری و صنایع دستی در بهمن ماه خبر داد. این نمایشگاه که قرار است یکی از بزرگترین رویدادهای نمایشگاهی کشور در این حوزه باشد، فرصتی مغتنم برای فعالان این دو صنعت است تا ضمن عرضه توانمندی‌های خود، به جذب مخاطبان و توسعه بازار بپردازند و به رونق اقتصادی این بخش کمک کنند.

مجله اینترنتی مکتوری