اخبار

سامانه بارشی قدرتمند، مرهم موقت آلودگی هوا در شهرهای ایران؛ اما هشدار اقلیم‌شناسان جدی است

رومینا محمدی دسامبر 8, 2025

4914126

در حالی که کلانشهرهای ایران ماه‌هاست با معضل آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کنند، ورود یک سامانه بارشی قدرتمند از شمال غرب کشور نویدبخش کاهش موقت این آلاینده‌هاست. این سامانه که بارش‌های فراوانی را به همراه خواهد داشت، انتظار می‌رود هوای بخش‌های وسیعی از کشور را برای مدتی قابل تنفس کند. با این حال، یک اقلیم‌شناس با تاکید بر موقتی بودن این پاکسازی، نسبت به تشدید مجدد آلودگی هوا در صورت عدم رسیدگی به منابع اصلی تولید آن هشدار داده است.

بارش‌های گسترده؛ راه حلی موقتی برای آلودگی هوا

اقلیم‌شناس برجسته، نیما فرید مجتهدی، در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرد که سامانه بارشی فعال اخیر، یکی از قدرتمندترین موج‌های بارشی ماه‌های گذشته است که توانایی پاکسازی محسوسی در کاهش آلودگی هوا دارد. این سامانه از نیمه‌غربی کشور وارد شده و پیش‌بینی می‌شود طی سه تا چهار روز آینده، شمال‌غرب، غرب، زاگرس و جنوب‌غرب را دربرگیرد.

<figcaption>بارش‌های پاییزی و نقش آن در کاهش آلودگی هوا</figcaption>

</figure>

به گفته وی، این سامانه هم از نظر حجم بارش و هم از حیث الگوی وزش باد، قدرت جابجایی و کاهش محسوس آلاینده‌ها را داراست. شهرهای تبریز، ارومیه، سنندج، کرمانشاه، ایلام، خرم‌آباد و اهواز از جمله مناطقی خواهند بود که در فاز اول، شاهد تغییر کیفیت هوا و کاهش آلودگی هوا خواهند بود. بارش‌های سنگین به ویژه در نقاط مرتفع زاگرس، نویدبخش بهبود چشمگیر کیفیت هواست و وزش باد ناشی از آن نیز به تهویه طبیعی شهرها کمک شایانی می‌کند.

آلودگی هوا در تهران و البرز؛ کاهش موقت با وزش باد و باران

فرید مجتهدی تصریح کرد که دامنه فعالیت این موج بارشی به پایتخت و استان البرز نیز خواهد رسید. در میانه هفته، انتظار می‌رود ساکنان تهران و کرج نیز از برکات این بارش‌ها و وزش باد بهره‌مند شوند. او تاکید کرد که اگرچه نمی‌توان انتظار حل کامل مشکل آلودگی هوا را داشت، اما کاهش موقت و ملموسی در آلودگی هوا برای استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، کردستان، لرستان، کرمانشاه، ایلام، خوزستان، تهران و البرز بسیار محتمل است. اوج فعالیت این سامانه برای روز چهارشنبه پیش‌بینی شده که در صورت عدم تضعیف، می‌تواند رگبارهای جدی و کم‌سابقه‌ای را در مناطق زاگرس‌نشین به دنبال داشته باشد. این فرصت کوتاه برای مردمی که هفته‌ها زیر فشار هوای آلوده قرار داشتند، ارزشمند و امیدبخش خواهد بود.

چرا آلودگی هوا چالشی پایدار است؟ راهکارهای فراتر از بارش

اگرچه بارش باران و وزش باد می‌توانند به طور موقت به پاکسازی جو و کاهش غلظت آلاینده‌ها کمک کنند، اقلیم‌شناسان بر این نکته تاکید دارند که این تاثیرات گذرا هستند. باران با شستشوی ذرات معلق و جذب گازهای آلاینده، به نوعی هوا را "تمیز" می‌کند و باد نیز با پراکنده کردن آلاینده‌ها، غلظت آن‌ها را کاهش می‌دهد. اما این راه حل طبیعی تنها حکم یک "نفس تازه" را دارد.

فرید مجتهدی هشدار می‌دهد که تا زمانی که منابع اصلی تولید آلودگی هوا پابرجاست، اگر موج‌های بارشی به صورت متناوب تکرار نشوند، آلودگی هوا و روزهای خاکستری به سرعت به آسمان شهرها باز خواهند گشت و حتی ممکن است در برخی شرایط شدیدتر از قبل شود. این موضوع نشانگر نیاز به راهکارهای پایدار و جامع برای مقابله با معضل آلودگی هواست. ریشه‌های این چالش فراتر از پدیده‌های جوی بوده و به عوامل انسانی و زیرساختی گره خورده است:

منابع انتشار آلاینده‌ها: اصلی‌ترین عامل آلودگی هوا در کلان‌شهرها، ترافیک سنگین و تعداد بالای خودروهای فرسوده، سوخت‌های فسیلی با کیفیت پایین و فعالیت برخی صنایع آلاینده در حومه شهرهاست.

پدیده وارونگی دما (اینورژن): در فصول سرد سال، به ویژه پاییز و زمستان، لایه هوای سرد در نزدیکی زمین محبوس شده و اجازه بالا رفتن و پراکنده شدن آلاینده‌ها را نمی‌دهد که منجر به انباشت خطرناک آن‌ها می‌شود.

کنترل و کاهش پایدار آلودگی هوا نیازمند برنامه‌ریزی‌های بلندمدت شامل توسعه حمل‌ونقل عمومی پاک، استانداردسازی سوخت و خودروها، بهبود کیفیت و نظارت بر صنایع، و گسترش فضای سبز شهری است تا وابستگی به عوامل طبیعی موقتی نظیر بارش‌ها به حداقل برسد و شهروندان از حق داشتن هوای پاک به صورت دائمی بهره‌مند شوند.

مجله اینترنتی مکتوری