به راستی، چرا گاهی ماه در آسمان نیست؟ شاید بارها هلال ماه را در آسمان شب مشاهده کرده باشید، اما گاه ماه به کلی ناپدید می‌شود. راز این پنهان شدن ماه چیست؟
دلیل این پدیده نجومی به نحوه‌ی تابش نور خورشید به ماه مربوط می‌شود. ماه به خودی خود نوری ندارد و درخشندگی آن به سبب بازتاب نور خورشید است. بنابراین، محل قرارگیری ماه نسبت به خورشید و زمین تعیین کننده‌ی دیده‌شدن یا نشدن آن است.
محاق: غیبتی موقت در آسمان شب
هنگامی که ماه دقیقا بین زمین و خورشید قرار می‌گیرد، سطح روشن ماه (که توسط خورشید روشن شده) رو به خورشید است و سطح تاریک آن رو به زمین. در این حالت، ماه برای ما نامرئی است. این وضعیت که به “مقارنه” یا “ماه نو” معروف است، در ابتدای هر ماه قمری رخ می‌دهد.
در واقع، ماه همیشه در آسمان است، اما در موقعیت‌های خاصی، نیمه‌ی تاریک آن به سمت زمین قرار می‌گیرد و از دید ما پنهان می‌شود.
نقش خورشید در چهره‌های گوناگون ماه
ماه، مانند دیگر سیارات، نوری از خود ندارد و تنها نور خورشید را منعکس می‌کند. نحوه‌ی قرارگیری ماه در مدار خود و زاویه تابش نور خورشید، ظاهر ماه را از دید ناظر زمینی تغییر می‌دهد. گاهی ماه به صورت هلال، گاهی به شکل قرص کامل و گاهی نیز به کلی از نظر ما محو می‌شود.
چرخه‌ی ماه و تغییرات ظاهری آن
ماه در مدت تقریبی 30 روز (29.5 روز) به دور زمین می‌چرخد. در این گردش، قسمت‌های مختلفی از آن توسط خورشید روشن می‌شود. همین امر باعث می‌شود ماه را در شکل‌های متفاوت هلال، ربع اول، بدر (ماه کامل)، و ربع آخر ببینیم. این چرخه هر ماه تکرار می‌شود.
درک این چرخه و دلیل ناپدید شدن موقت ماه، می‌تواند به درک بهتر علم نجوم کمک کند.
