سفر در ایران؛ رویایی و گران
سفر داخلی در ایران که باید فرصتی برای آرامش، کشف و تجربه فرهنگی باشد، امروز برای بسیاری از خانواده‌ها به رویایی دست‌نیافتنی تبدیل شده است. افزایش هزینه‌های اقامت، حمل‌ونقل و خدمات گردشگری موجب شده بخش بزرگی از جامعه توانایی سفر باکیفیت را نداشته باشند و در مقابل، تنها گروهی محدود از اقشار مرفه از امکانات سفر داخلی و خارجی بهره‌مند شوند.
هزینه بالای اقامت و خدمات گردشگری
یکی از اصلی‌ترین موانع توسعه سفر داخلی، قیمت بالای هتل‌ها و مراکز اقامتی رسمی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد هزینه یک شب اقامت در هتل‌های چهار و پنج‌ستاره در کلان‌شهرها و مقاصد پرطرفدار از چند میلیون تومان آغاز می‌شود و در ایام پیک سفر به مراتب بیشتر است. این شرایط باعث شده بسیاری از خانواده‌ها به اقامتگاه‌های غیررسمی، خانه بستگان یا حتی چادر روی بیاورند؛ تجربه‌ای که نه کیفیت سفر را تضمین می‌کند و نه سودی برای صنعت گردشگری دارد.
ضریب پایین اشغال هتل‌ها و چرخه معیوب اقتصادی
طبق آمار رسمی سال ۱۴۰۳، میانگین ضریب اشغال هتل‌ها تنها حدود ۴۰ تا ۴۵ درصد بوده است. این رقم نشان می‌دهد بیش از نیمی از ظرفیت اقامتی کشور در بیشتر ایام سال خالی می‌ماند. هتل‌داران برای جبران هزینه‌های ثابت، نرخ‌ها را بالا نگه می‌دارند و همین موضوع موجب کاهش بیشتر تقاضا می‌شود. این چرخه معیوب، هم مسافران را ناراضی می‌کند و هم فعالان صنعت گردشگری را در تنگنای مالی قرار می‌دهد.
نابرابری درآمد و محدودیت قدرت خرید
بخش بزرگی از خانوارهای ایرانی در دهک‌های میانی و پایین درآمدی قرار دارند و سفر تفریحی برای آن‌ها در اولویت هزینه‌ها نیست. در مقابل، اقشار مرفه‌تر با آزادی عمل بیشتری می‌توانند مقاصد داخلی و خارجی را انتخاب کنند. این نابرابری باعث شده تصویر گردشگری داخلی بازتاب‌دهنده کل جامعه نباشد و بیشتر به تجربه‌ای محدود برای طبقه‌ای خاص تبدیل شود.
هزینه بالای حمل‌ونقل داخلی
افزایش قیمت بلیت پروازهای داخلی به حدی است که در بسیاری از مسیرها با پروازهای کوتاه‌برد خارجی برابری می‌کند. هزینه‌های سوخت، نگهداری ناوگان و نوسان نرخ ارز نیز فشار مضاعفی بر قیمت‌ها وارد کرده است. نتیجه آنکه برخی مسافران ترجیح می‌دهند با هزینه مشابه، سفر خارجی را تجربه کنند که از نظر امکانات و خدمات ارزش بیشتری دارد.
راهکارهایی برای توسعه سفر داخلی
برای آنکه سفر در ایران از یک آرزو به تجربه‌ای واقعی برای همه اقشار تبدیل شود، چند اقدام کلیدی ضروری است:
- بازنگری در نظام قیمت‌گذاری خدمات اقامتی و حمل‌ونقل متناسب با قدرت خرید خانوارها
- توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی و اقتصادی با استانداردهای مشخص
- حمایت‌های مالیاتی و تسهیلاتی برای فعالان صنعت گردشگری به‌منظور کاهش هزینه‌ها و ارتقای کیفیت خدمات
- معرفی مقاصد کمتر شناخته‌شده و ایجاد زیرساخت در مناطق جدید برای توزیع متوازن گردشگران
جمع‌بندی
تا زمانی که تعادل میان هزینه سفر داخلی، کیفیت خدمات و قدرت خرید مردم برقرار نشود، شعار «دیدن ایران پیش از جهان» تنها یک آرمان باقی خواهد ماند. سفر داخلی باید برای همه اقشار جامعه دست‌یافتنی، مقرون‌به‌صرفه و باکیفیت باشد؛ در غیر این صورت، همچنان برای بسیاری از خانواده‌ها رویایی گران با بلیتی دست‌نیافتنی خواهد بود.
About the Author
