محدوده پردیس تخت‌جمشید، ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو از سال ۱۹۷۹، بیش از ۶ هزار هکتار حریم درجه یک دارد که تا کنون ۱۱۰ محوطه باستانی در آن شناسایی شده و ۷۰ اثر در فهرست ملی ایران ثبت شده‌اند. گمانه‌زنی باستان‌شناختی، به معنای کندوکاو‌های نقطه‌ای کوچک (معمولاً ۲×۲ متر) برای بررسی وجود لایه‌های فرهنگی زیرسطحی است و برخلاف کاوش‌های گسترده، کمترین آسیب را به خاک میراثی وارد می‌کند.
جزئیات پروژه‌ها
از نیمه شهریور ۱۴۰۴ کار سه گمانه‌زنی در ناحیه‌های جنوبی تخت‌جمشید آغاز شده که عبارت‌اند از:
- تل روباهی
- چاه جنگل
- تل گاوداری
این طرح با مجوز پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و تأمین اعتبار از اعتبارات مطالعاتی پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید در حال اجراست. اگر نتایج اولیه مثبت باشد، مراحل بعدی شامل کاوش گسترده‌تر و ثبت عرصه‌‌های جدید خواهد شد.
اهمیت و چشم‌انداز
گمانه‌زنی علاوه بر مشخص کردن مرز دقیق آثار، مقدمۀ لازم برای توسعه پایدار گردشگری و حفاظت از محوطه‌های تاریخی است. برای مثال، در محوطه پاسارگاد نیز گمانه‌زنی‌های اولیه توانستند گستره واقعی بقایای کاخ کوروش را آشکار کنند و نقشه حفاظتی آن را شکل دهند.
- تعریف دقیق عرصه و حریم آثار برای جلوگیری از ساخت‌وساز غیرمجاز
- برنامه‌ریزی برای مرمت، حفاظت محیطی و توسعه مسیرهای بازدید بدون لطمه به لایه‌های باستانی
با تکمیل این طرح‌ها، مدارک محکم‌تری برای تصمیم‌گیری دربارۀ حفاظت و معرفی بهتر تخت‌جمشید در اختیار خواهد بود و گامی مؤثر در حفظ این شاهکار هخامنشی برداشته می‌شود.
About the Author
