اخبار

وضعیت آلودگی هوا در کشور؛ ارومیه آلوده‌ترین و زابل تمیزترین شهر ایران شناخته شدند

رومینا محمدی دسامبر 2, 2025

4376055

در تازه‌ترین گزارش‌ها از پایش کیفیت هوای شهرهای ایران در ۲۴ ساعت اخیر، ارومیه با ثبت شاخصی نگران‌کننده، عنوان آلوده‌ترین شهر کشور را به خود اختصاص داد. در مقابل، زابل در استان سیستان و بلوچستان هوایی مثال‌زدنی و پاک را برای شهروندانش به ارمغان آورد. این تفاوت فاحش در وضعیت کیفیت هوا، بار دیگر توجه‌ها را به عوامل مؤثر بر آلودگی هوا در مناطق مختلف ایران جلب می‌کند و ضرورت برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تر برای مقابله با این معضل زیست‌محیطی را یادآور می‌شود.

ارومیه در کانون آلودگی هوا: شاخص‌های نگران‌کننده پایتخت آذربایجان غربی

ایستگاه سنجش کیفیت هوای مستقر در دانشگاه علوم پزشکی شمال شهر ارومیه، رکورددار ناسالم‌ترین کیفیت هوا در کشور شد. با شاخص ۲۵۱، هوای این شهر در وضعیت "بسیار ناسالم" ( Hazardous ) قرار گرفت که عمدتاً ناشی از سهم بالای ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون (PM2.5) است. این ذرات به دلیل اندازه بسیار کوچک، قابلیت نفوذ عمیق به دستگاه تنفسی را دارند و تهدیدی جدی برای سلامت عمومی به شمار می‌روند و می‌توانند منجر به مشکلات تنفسی، قلبی و عروقی شوند. وضعیت بحرانی آلودگی هوا در ارومیه، لزوم بررسی عمیق‌تر عوامل محلی و منطقه‌ای مؤثر بر آن، از جمله فعالیت‌های صنعتی، ترافیک شهری و حتی پدیده گرد و غبار ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه را یادآور می‌شود.

چرا زابل هوای پاک را تجربه کرد؟ مناطق با کیفیت هوای مطلوب در ایران

در حالی که بسیاری از شهرهای کشور با چالش آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کردند، زابل در استان سیستان و بلوچستان با ثبت شاخص ۸، عنوان تمیزترین هوای کشور را از آن خود کرد. این شاخص نشان‌دهنده هوای "پاک" و سالم برای تنفس شهروندان است. علاوه بر زابل، شهرهایی نظیر خواف، فردوس، شهداد و بزمان نیز در ۲۴ ساعت گذشته هوایی مطلوب را تجربه کرده‌اند. دلایل این کیفیت هوای استثنایی در زابل می‌تواند به عواملی مانند وزش بادهای محلی که به پراکندگی آلاینده‌ها کمک می‌کند، عدم وجود منابع آلاینده بزرگ صنعتی و ترافیکی در محدوده شهری و موقعیت جغرافیایی آن مرتبط باشد. این وضعیت در زابل، نقطه مقابل آلودگی هوا در شهرهای بزرگ است و پتانسیل داشتن هوای پاک در برخی نقاط کشور را نشان می‌دهد.

وضعیت آلودگی هوا در سایر کلانشهرها؛ از تهران تا خوزستان

گزارش‌های مرکز کنترل کیفیت هوا حاکی از آن است که روند صعودی آلودگی هوا تنها به ارومیه محدود نشده و بسیاری از شهرهای دیگر ایران نیز در وضعیت ناسالم قرار داشته‌اند. شهرهای استان‌های خوزستان، اصفهان، قم، آذربایجان شرقی، البرز و تهران به همراه بخش‌هایی از بوشهر، برای تمامی گروه‌های سنی و افراد حساس، هوایی ناسالم را تجربه کردند. میانگین شاخص آلودگی هوا در برخی از این استان‌ها به شرح زیر است:

اصفهان: ۱۳۶

البرز: ۱۳۰

خوزستان: ۱۳۱

تهران: ۱۵۳

این ارقام نشان‌دهنده وضعیت "ناسالم برای گروه‌های حساس" تا "ناسالم برای همه گروه‌ها" است که هشداری جدی برای سلامت عمومی به شمار می‌رود. منابع اصلی این آلودگی‌ها اغلب شامل انتشار گازهای گلخانه‌ای از وسایل نقلیه، فعالیت‌های صنعتی و گرد و غبار ناشی از عوامل طبیعی و انسانی است.

تاثیر جبهه‌های هوایی سرد بر آلودگی هوا و چشم‌انداز آینده

با وجود ورود جبهه هوایی سرد با احتمال بارش از سمت غرب کشور، شاخص‌های کیفیت هوا در ۲۴ ساعت اخیر تغییر محسوسی نداشته و بسیاری از شهرها همچنان درگیر پدیده آلودگی هوا هستند. این موضوع نشان می‌دهد که پدیده وارونگی دما (اینورژن) و عدم وزش باد کافی، همچنان مانع از پراکندگی آلاینده‌ها شده است. در شرایط وارونگی هوا، هوای سرد و سنگین در نزدیکی سطح زمین حبس شده و آلاینده‌ها را نیز با خود نگه می‌دارد. کارشناسان محیط زیست همواره تاکید دارند که وزش باد و بارش باران، عوامل طبیعی موثری در شستشوی اتمسفر و کاهش آلودگی هوا هستند. با این حال، تا زمان استقرار کامل سامانه‌های بارشی و افزایش سرعت باد، انتظار می‌رود که وضعیت آلودگی هوا در برخی مناطق صنعتی و پرتردد کشور ادامه یابد. سازمان حفاظت محیط زیست نیز بر لزوم اتخاذ تدابیر اضطراری در شرایط بحرانی آلودگی هوا و آموزش شهروندان برای کاهش رفت و آمدهای غیرضروری تاکید دارد تا از تبعات جبران‌ناپذیر بر سلامت جامعه جلوگیری شود.

مجله اینترنتی مکتوری