با کاهش نرخ زاد و ولد در جهان، این سؤال مهم مطرح می‌شود که اگر از همین امروز هیچ نوزادی متولد نشود، بشر تا چه زمانی روی زمین دوام خواهد آورد؟
طبق ارزیابی‌های علمی، با در نظر گرفتن میانگین طول عمر انسان، در صورت توقف کامل تولیدمثل، حیات انسانی ممکن است تا کمتر از یک قرن دیگر به پایان برسد. در ابتدای این روند، با درگذشت افراد مسن جمعیت به‌تدریج کاهش می‌یابد و با نبود نسل جایگزین، جامعه در ابعاد اقتصادی، درمانی و اجتماعی دچار فروپاشی خواهد شد. کمبود نیروی کار جوان، نخستین نشانه اختلال در تأمین غذا، خدمات بهداشتی و فعالیت‌های ضروری خواهد بود.
اگرچه چنین سناریویی در حال حاضر بعید به نظر می‌رسد، اما روایت‌های داستانی و علمی تخیلی سال‌هاست این وضعیت را پیش‌بینی کرده‌اند. در رمان «گالاپاگوس» اثر کرت ونه‌گات، ناباروری جهانی ناشی از یک بیماری واگیردار منجر به انقراض بشریت می‌شود. داستان‌های دیستوپیایی مثل «سرگذشت ندیمه» و «فرزندان انسان» نیز با روایتی واقع‌گرایانه به تبعات اجتماعی، روانی و اخلاقی چنین آینده‌ای پرداخته‌اند.
با این حال، وضعیت فعلی جمعیت جهانی هنوز رو به رشد است. سازمان‌های بین‌المللی پیش‌بینی می‌کنند که جمعیت کره زمین تا دهه ۲۰۸۰ به حدود ۱۰ میلیارد نفر برسد؛ افزایشی چشمگیر نسبت به ۸ میلیارد نفر کنونی و ۴ میلیارد نفر در سال ۱۹۷۴.
با این وجود، کاهش تولد در برخی کشورها نظیر کره‌جنوبی و هند، زنگ خطر آینده‌ای کم‌جمعیت را به صدا درآورده است. آمریکا نیز با کاهش نرخ تولد از ۴.۱ میلیون در سال ۲۰۰۴ به حدود ۳.۶ میلیون در سال ۲۰۲۴ مواجه شده است. در همین بازه، تعداد مرگ‌ومیر از ۲.۴ میلیون به ۳.۳ میلیون نفر رسیده است. چنین الگوهایی نشان می‌دهد در صورت ادامه این روند و بیشتر شدن مرگ نسبت به تولد، جمعیت جهانی ممکن است وارد شیب نزولی شود.
توازن جمعیت میان نسل‌های جوان و سالمند، نقشی کلیدی در پایداری جوامع ایفا می‌کند. جوانان، محور نوآوری، اشتغال، تولید و مراقبت از نسل‌های مسن‌ترند. با افزایش جمعیت سالمند و کاهش نیروی کار، چالش‌های اقتصادی، درمانی و خدماتی شدت خواهد یافت.
در کنار افت میل به فرزندآوری، ناباروری مردان نیز به‌عنوان عاملی فزاینده شناخته می‌شود. برخی کشورها برای جبران کاهش جمعیت به گزینه مهاجرت فکر می‌کنند، هرچند که نگرانی‌های سیاسی و فرهنگی، اجرای این راه‌حل را دشوار کرده است.
در چشم‌انداز بلندمدت، انقراض گونه انسان – همان‌طور که برای نئاندرتال‌ها حدود ۴۰ هزار سال پیش اتفاق افتاد – اگرچه بعید ولی غیرممکن نیست. توانایی بقا، تطبیق‌پذیری، تأمین منابع و حفظ چرخه تولیدمثل از جمله عوامل تعیین‌کننده در تداوم حیات انسانی‌اند.
برای پیشگیری از چنین آینده‌ای، اقدامات جهانی در زمینه مقابله با تغییرات اقلیمی، تضمین منابع غذایی، ایجاد سیاست‌های تشویقی برای فرزندآوری و حمایت از سلامت باروری ضروری به نظر می‌رسد. چرا که زمین بدون انسان‌ها، دیگر نه «خانه ما»، که تنها صحنه‌ای خاموش از تاریخ خواهد بود.
