اخبار

تمامی استان‌های ایران، درگیر خشکسالی بی‌سابقه‌ای شده‌اند و رکوردهای تاریخی را جابجا کرده‌اند.

رومینا محمدی نوامبر 26, 2025

5278220

رکوردهای بارش در نیم قرن اخیر حکایت از وضعیتی بی‌سابقه دارد؛ تمامی استان‌های کشور، حتی مناطق پربارشی چون گیلان، با پدیده خشکسالی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این وضعیت نگران‌کننده، ایران را در کانون یک بحران اقلیمی منطقه‌ای قرار داده است. طبق گزارش اخیر همشهری آنلاین به نقل از احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور، هر ماه از فروردین ماه سال جاری تا کنون، خشک‌ترین دوره در ۵۰ سال اخیر بوده و چشم‌انداز آینده نیز چالش‌برانگیز به نظر می‌رسد.

خشکسالی تاریخی در قلب پربارش ایران: از گیلان تا مازندران

تصور خشکسالی در استانی مانند گیلان که همواره به عنوان پربارش‌ترین منطقه ایران شناخته می‌شود، دشوار است. اما داده‌های هواشناسی نشان می‌دهد آبان ماه امسال، خشک‌ترین آبان گیلان در نیم قرن اخیر بوده است. این واقعیت، زنگ خطر جدی را برای کل کشور به صدا درآورده است. احد وظیفه تصریح کرد: "میانگین بارش کشور در طی فروردین ۱۴۰۴ تا کنون، یکی از خشک‌ترین دوره‌ها بوده است. اگرچه شاید به نظر برسد که میزان بارش استان‌های گیلان یا مازندران بهتر از تهران بوده است، اما نسبت به خودشان، وضعیت نرمالی نداشته‌اند." این به آن معناست که حتی مناطقی که ظاهراً بارش بیشتری را تجربه کرده‌اند، در مقایسه با نرمال بلندمدت خود، دچار کمبود شدید بارش هستند و این گستردگی خشکسالی، چالش اصلی است.

چشم‌انداز آینده خشکسالی: انتظار بهبود موقت و افزایش خط برف

با وجود استمرار شرایط کم‌بارشی تا یک هفته آینده، امیدهایی برای بهبود وضعیت از هفته دوم به بعد وجود دارد. مدل‌های شبیه‌سازی شده سازمان هواشناسی پیش‌بینی می‌کنند که از دی ماه تا اردیبهشت ماه سال آینده، کشور شاهد بارش‌های نرمال خواهد بود. با این حال، معضل دیگری که همزمان با خشکسالی خود را نشان می‌دهد، افزایش میانگین دماست. وظیفه در این باره اظهار داشت: "میانگین دما در کشور بالاتر از نرمال است. در نتیجه بارش‌های زمستانی که بایستی به صورت «برف» باشد، در ارتفاعات بالاتر نسبت به همیشه مورد انتظار است؛ یعنی خط برف بالاتر می‌رود و به ارتفاع ۲۵۰۰ متری شاهد باشیم." این پدیده به معنای کاهش ذخایر برف در ارتفاعات پایین‌تر است که منبع اصلی تامین آب رودخانه‌ها و سدهای کشور در فصول گرم‌تر محسوب می‌شود و عواقب بلندمدت خشکسالی را تشدید می‌کند.

ایران در کانون بحران خشکسالی خاورمیانه: چالش‌های اقلیمی منطقه‌ای

ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی خود در منطقه خشک و نیمه‌خشک خاورمیانه، همواره در معرض پدیده خشکسالی قرار داشته است. با این حال، وضعیت کنونی از شدت و گستردگی بی‌سابقه‌ای حکایت دارد. رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور تاکید کرده است که "کشورهای خاورمیانه و همه استان‌های ایران درگیر کم‌بارشی بی‌سابقه هستند." این بحران فراتر از مرزهای یک کشور است و لزوم همکاری‌های منطقه‌ای برای مقابله با پیامدهای تغییرات اقلیمی را بیش از پیش نمایان می‌سازد. کاهش منابع آبی در این منطقه می‌تواند به تشدید تنش‌های آبی و مهاجرت‌های اقلیمی منجر شود.

پیامدهای افزایش دما و لزوم مدیریت منابع آب در دوران خشکسالی

افزایش دما نه تنها به کاهش بارش برف و بالا رفتن خط برف منجر می‌شود، بلکه تبخیر سطحی را نیز افزایش داده و میزان آب قابل دسترس را کاهش می‌دهد. این ترکیب خشکسالی و گرمایش، پیامدهای جدی برای بخش‌های مختلف کشور دارد:

کشاورزی: کاهش شدید منابع آب زیرزمینی و سطحی، منجر به افت محصولات کشاورزی و فشار بر معیشت روستاییان می‌شود.

تامین آب شرب: شهرهای بزرگ و کوچک با چالش تامین آب شرب مواجه خواهند شد که می‌تواند منجر به محدودیت‌ها و جیره‌بندی آب گردد.

در مواجهه با این شرایط، اتخاذ رویکردهای پایدار در مدیریت منابع آب، از جمله بهینه‌سازی مصرف، توسعه روش‌های نوین آبیاری، و مدیریت یکپارچه حوضه‌های آبریز، از اهمیت حیاتی برخوردار است تا اثرات مخرب این دوره خشکسالی بی‌سابقه به حداقل برسد.

مجله اینترنتی مکتوری