سلامت

پیوند قرنیه مرزهای سن را درنوردید؛ بینایی دوباره با ۸ هزار عمل سالانه در ایران

رومینا محمدی نوامبر 20, 2025

5273854

در گامی امیدبخش برای جامعه چشم‌پزشکی، متخصصان تاکید می‌کنند که پیوند قرنیه، راهی حیاتی برای بازگرداندن بینایی به افراد دچار عارضه، هیچ محدودیت سنی ندارد و حتی در ۹۰ سالگی نیز امکان‌پذیر است. این خبر در حالی منتشر می‌شود که سالانه بیش از ۸ هزار عمل موفق پیوند قرنیه در ایران انجام می‌گیرد و کشورمان در این زمینه پیشتاز منطقه محسوب می‌شود. این جراحی پیشرفته، دریچه‌ای نو به زندگی روشن‌تر برای هزاران نفر در هر رده سنی می‌گشاید.

پیوند قرنیه؛ ناجی بینایی در پیچیده‌ترین شرایط

قرنیه، این بخش شفاف و حساس جلوی چشم، نقش کانونی در تمرکز نور روی شبکیه ایفا می‌کند. هرگاه این شفافیت یا شکل طبیعی قرنیه دچار اختلال شود، بینایی فرد به شدت کاهش می‌یابد و در بسیاری از موارد، پیوند قرنیه به تنها راه چاره تبدیل می‌شود. آسیب‌های شدید، بیماری‌های ارثی و ژنتیکی مانند کراتوکونوس پیشرفته (قوز قرنیه) که با عینک یا لنز قابل اصلاح نیستند، عفونت‌های حاد، بیماری‌های التهابی و خودایمنی چشم، و همچنین زخم‌ها یا سوختگی‌های ناشی از جراحی‌های ناموفق قبلی، از مهم‌ترین دلایل تخریب قرنیه و نیاز به پیوند قرنیه هستند. دکتر فرهاد نجات، جراح و متخصص چشم، توضیح می‌دهد: "هنگامی که بینایی به شکل چشمگیری کاهش یافته و خطر نابینایی وجود دارد و درمان‌های سنتی‌تر نظیر عینک، لنز یا دارو بی‌اثر هستند، پیوند قرنیه به یک ضرورت تبدیل می‌شود."

محدودیت سنی برای پیوند قرنیه دیگر معنا ندارد

یکی از نکات برجسته در خصوص پیوند قرنیه، عدم وجود محدودیت سنی برای انجام آن است. برخلاف تصور عمومی، این جراحی می‌تواند برای افراد در هر سنی، از کودکی تا سالخوردگی، با موفقیت انجام شود. دکتر نجات تاکید می‌کند: "عمل پیوند قرنیه هیچ محدودیت سنی ندارد و حتی برای فرد ۹۰ ساله نیز می‌توان آن را انجام داد. اما همواره باید به یاد داشت که پیوند، آخرین مرحله درمان است و عجله یا اصرار بر آن، پیش از امتحان سایر روش‌ها، صحیح نیست."

در مورد بیماری‌هایی نظیر قوز قرنیه، رویکرد درمانی مرحله به مرحله است:

تشخیص زودهنگام: در مراحل ابتدایی، با روش‌هایی مانند جراحی کراس‌لینکینگ (Cross-linking) و حتی یک عینک ساده می‌توان جلوی پیشرفت بیماری را گرفت.

مراحل پیشرفته‌تر: لنزدرمانی (لنزهای سخت تماسی یا اسکلرال) گزینه‌ای موثر است.

موارد شدید: جراحی‌هایی نظیر کاشت حلقه داخل قرنیه یا لنزهای داخل چشمی می‌توانند بینایی را تا حدود ۹۵ درصد بهبود بخشند.

مراحل بسیار پیشرفته: زمانی که هیچ روش درمانی دیگری موثر نباشد، پیوند قرنیه به‌عنوان آخرین راه حل انتخاب می‌شود. این عمل معمولاً با ۲۴ بخیه انجام می‌شود که گاهی تا ۲ سال در چشم باقی می‌مانند و مراقبت‌های دقیق پس از جراحی برای حفظ نتیجه حیاتی است. بیمار باید از خاراندن، ضربه زدن یا فشار به چشم به شدت خودداری کند تا بخیه‌ها دچار مشکل نشوند.

[]

ایران پیشتاز در جراحی‌های پیوند قرنیه؛ رتبه اول منطقه با هزاران عمل موفق

ایران در زمینه پیوند قرنیه نه تنها در منطقه رتبه اول را به خود اختصاص داده است، بلکه از نظر کیفیت نیز در جایگاه‌های بالای جهانی قرار دارد. این موفقیت چشمگیر با انجام سالانه حدود ۸ هزار پیوند قرنیه محقق شده است که بینایی هزاران نفر را نجات می‌دهد. دکتر امید قبادی، نائب رئیس انجمن اهدای عضو ایرانیان، با اشاره به این آمار، می‌گوید: "با اینکه پیوند قرنیه در ایران پس از پیوندهای حیاتی‌تر نظیر کلیه، کبد، قلب و ریه در اولویت قرار دارد، اما تعداد و کیفیت عمل‌های انجام شده در این حوزه بسیار قابل توجه است."

اهدای قرنیه؛ فرصتی منحصربه‌فرد برای بازگرداندن نور به چشمان دیگران

یکی از جنبه‌های متمایز اهدای قرنیه نسبت به سایر اعضا، امکان برداشت آن حتی تا ۲۴ ساعت پس از فوت افراد غیرمرگ مغزی است. این تفاوت، فرصتی بی‌نظیر برای افزایش بانک قرنیه و کمک به بیماران فراهم می‌آورد. بافت قرنیه اهدایی می‌تواند بین ۷ تا ۱۰ روز برای پیوند نگهداری شود.

ویژگی‌های اهدای قرنیه:

همیشه از فرد متوفی برداشته می‌شود و هیچ‌گاه از اهداکننده زنده تهیه نمی‌شود.

قابلیت برداشت تا ۲۴ ساعت پس از مرگ (حتی برای افراد غیر مرگ مغزی).

نیاز به رضایت بستگان یا رضایت قبلی خود فرد قبل از فوت دارد.

با دقت از نظر عدم وجود بیماری‌های عفونی، داخلی مزمن یا چشمی در فرد اهداکننده بررسی می‌شود.

پیوند قرنیه گرچه تضمین ۱۰۰ درصدی برای بازگشت بینایی کامل ندارد، اما برای بیمارانی که پیش از جراحی دید بسیار ضعیفی داشته‌اند، بهبود حاصل شده رضایت بالایی را به همراه دارد و کیفیت زندگی آن‌ها را به طور چشمگیری ارتقا می‌بخشد. این پیشرفت‌ها، همگی مرهون تلاش‌های جامعه پزشکی و فرهنگ اهدای عضو در کشور است که نوری تازه به زندگی بسیاری از هموطنان می‌بخشد.

مجله اینترنتی مکتوری