غار قمری در خرم‌آباد، بار دیگر با کشف آثار ارزشمند باستانی، به کانون توجه باستان‌شناسان تبدیل شد. کاوش‌های اخیر در این غار، شواهدی از حضور انسان‌های نئاندرتال در بازه زمانی 40 تا 80 هزار سال پیش را آشکار کرده است. این یافته‌ها، دریچه‌ای نو به سوی مطالعه تحولات فرهنگی و زیستی در لرستان و غرب ایران گشوده است.
عطا حسن‌پور، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان، با اعلام این خبر، از آغاز کاوش‌های باستان‌شناسی در این غار از 24 بهمن ماه 1403 خبر داد. این کاوش‌ها که با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و زیر نظر متخصصان ایرانی و بین‌المللی انجام شده، توالی فرهنگی کم‌نظیری را در غار قمری به نمایش گذاشته است.
آثار به دست آمده از دوره پارینه سنگی میانه، شامل ابزارهای سنگی، استخوان‌های حیوانات شکار شده و بقایای اجاق آتش، به احتمال زیاد متعلق به انسان‌های نئاندرتال است. همچنین، کشف سفال‌های نخودی منقوش و قرمزرنگ از دوره مس سنگی، نشان‌دهنده تداوم حضور انسان‌ها در این غار و توسعه فناوری سفال در آن دوران است. علاوه بر این، آثاری از دوره‌های دیگر مانند عصر آهن، سلوکی و اشکانی نیز در این غار باستانی یافت شده است.
در مجاورت غار قمری، یک پناهگاه صخره‌ای نیز شناسایی شده که آثاری از سکونت در دوره‌های پارینه سنگی میانه و مس سنگی در آن به دست آمده است. این پناهگاه، احتمالاً همزمان با سکونت در غار، مورد استفاده ساکنان قمری بوده است.
غار قمری پیش از این نیز دو بار مورد کاوش قرار گرفته بود. با این حال، یافته‌های جدید، به ویژه شواهد غنی از سکونت نئاندرتال‌ها، این غار را به یک نقطه کانونی برای مطالعه تحولات فرهنگی و زیستی در منطقه تبدیل کرده است. ادامه کاوش‌ها در این غار، می‌تواند به کشف بقایای استخوانی انسان‌های نئاندرتال و دیگر شواهد باستان‌شناسی از این دوره کم‌شناخته منجر شود و افق‌های جدیدی را در پژوهش‌های پارینه سنگی ایران و خاورمیانه بگشاید.
غار قمری خرم‌آباد در سال 1380 با شماره 4144 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
