ساعت ۲۵ آبی رسید
تهران در آستانه کم‌آبی بی‌سابقه
تهران با کاهش ۴۰ درصدی بارش‌ها و برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی، به مرحله‌ای رسیده که کارشناسان آن را «ساعت ۲۵ آبی» می‌نامند؛ وضعیتی که نشان‌دهنده عبور از مرزهای معمول بحران آب است. این شهر که روزگاری بر پنج سد و آبخوان‌های خود تکیه داشت، اکنون با تخلیه منابع و کاهش بارش‌ها، در شرایطی قرار گرفته که تأمین آب شرب و مدیریت مصرف به چالش جدی تبدیل شده است.
ایران و واقعیت کم‌آبی
ایران با میانگین بارش سالانه ۲۵۰ میلی‌متر، کشوری کم‌آب محسوب می‌شود. پراکنش نامتوازن بارش‌ها نیز این بحران را تشدید کرده است؛ در حالی که استان‌هایی مانند گیلان بیش از ۱۰۰۰ میلی‌متر بارش دارند، مناطقی چون یزد کمتر از ۱۰۰ میلی‌متر بارش سالانه دریافت می‌کنند. تغییرات اقلیمی نیز الگوی بارش را دگرگون کرده و کاهش بیش از ۴۰ درصدی بارش نسبت به سال گذشته، تهران را در موقعیتی بی‌سابقه قرار داده است.
فشار بر منابع آب تهران
تهران در سال گذشته برای تأمین آب، به‌طور معمول ۵۰ درصد از منابع سطحی و ۵۰ درصد از آبخوان‌ها استفاده می‌کرد. اما با کاهش بارش‌ها، سهم برداشت از آب‌های زیرزمینی به حدود ۷۰ درصد رسید. حتی از سهم کشاورزی طالقان نیز برداشت شد تا نیازهای پایتخت تأمین شود. این اضافه برداشت‌ها در کنار نبود بارش پاییزی، شرایط را به بحران رسانده است.
مدیریت تقاضا؛ حلقه مفقوده بحران آب
کارشناسان تأکید دارند که مدیریت عرضه به تنهایی کافی نیست و باید تقاضا نیز کنترل شود. در شرایط فعلی، مهم‌ترین اقدام تغییر رفتار مصرف‌کنندگان است.
- قیمت‌گذاری واقعی آب و ارسال سیگنال‌های اقتصادی برای نشان دادن ارزش کمیاب آن
- استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف و کنتورهای دقیق همراه با اطلاع‌رسانی شفاف در رسانه‌ها
این اقدامات می‌تواند به اصلاح الگوی مصرف و کاهش فشار بر منابع کمک کند.
جمعیت و فشار مضاعف بر منابع
افزایش جمعیت تهران، به‌ویژه حضور میلیون‌ها نفر از سایر مناطق کشور، فشار مضاعفی بر منابع آبی وارد کرده است. تعارض منافع میان سازمان‌ها و سیاست‌های شهری مبتنی بر تراکم‌سازی نیز به رشد جمعیت دامن زده و تعادل آبی پایتخت را برهم زده است. کنترل رشد جمعیت یکی از گام‌های اساسی برای بازگرداندن تعادل در منابع آب تهران عنوان می‌شود.
جیره‌بندی و آینده آب تهران
وزارت نیرو آخرین مرحله مدیریت تقاضا را جیره‌بندی می‌داند. پیش از آن، کاهش فشار آب و تشویق به خرید منبع و پمپ به‌عنوان راهکارهای موقت اجرا شده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر بحران آب جدی گرفته نشود، سناریوهایی مانند محدودیت شدید ساعات دسترسی به آب یا حتی مهاجرت اقلیمی از تهران دور از انتظار نخواهد بود.
ساعت ۲۵ آبی؛ آخرین فرصت برای تغییر
تهران اکنون در «ساعت ۲۵ آبی» قرار دارد؛ مرحله‌ای که نشان می‌دهد بحران آب به نقطه‌ای فراتر از هشدار رسیده است. تنها با همدلی عمومی، مدیریت سختگیرانه مصرف و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های پایدار می‌توان از این وضعیت عبور کرد. اگر امروز اقدام نشود، فردا ممکن است برای اصلاح دیر باشد.
About the Author
