اطلاعات عمومی

کشف عنکبوت مورچه‌نما، مفهوم شیردهی را در جهان جانوران متحول کرد.

رومینا محمدی نوامبر 18, 2025

5274319

دانشمندان به تازگی گونه‌ای منحصر به فرد از عنکبوت را شناسایی کرده‌اند که رفتاری شگفت‌انگیز، مشابه شیردهی در پستانداران، از خود نشان می‌دهد. این عنکبوت مورچه‌نما با نام علمی Toxeus magnus، مایعی مغذی تولید می‌کند که نوزادانش برای رشد و بقا به آن وابسته هستند. این کشف نه تنها مرزهای دانش ما را در مورد مراقبت‌های والدینی در بی‌مهرگان گسترش می‌دهد، بلکه مثالی برجسته از تکامل همگرا در طبیعت به شمار می‌رود.

</p>

عنکبوت شیرده مورچه‌نما: پدیده‌ای بی‌سابقه در دنیای هشت‌پاها

رفتار شیردهی در دنیای حیوانات عمدتاً به پستانداران محدود می‌شود، اما تحقیقات اخیر دانشمندان چینی روی عنکبوت مورچه‌نما Toxeus magnus نشان می‌دهد که این استثنا در بی‌مهرگان نیز وجود دارد. این عنکبوت شیرده، پس از سر از تخم درآوردن نوزادان، مایعی پروتئینی و غنی را از شیار اپی‌گاستریک (یک فرورفتگی در بخش زیرین شکم) خود ترشح می‌کند که منبع اصلی تغذیه برای نوزادان تازه متولد شده است. این کشف برای جامعه علمی شوکه‌کننده بود، زیرا این گونه از عنکبوت‌ها پیشتر به دلیل ظاهر مشابه مورچه‌ها شناخته شده بودند و تصور نمی‌شد که چنین رفتار والدینی پیچیده‌ای داشته باشند؛ به‌ویژه آنکه مشاهده شده بود لانه‌سازی آن‌ها شامل چند بالغ و چندین نوجوان می‌شود، در حالی که بسیاری از عنکبوت‌ها زندگی انفرادی دارند.

ترشح مغذی عنکبوت: شیری غنی‌تر از شیر گاو برای نوزادان

مایع شیرمانندی که توسط مادر عنکبوت شیرده تولید می‌شود، از نظر تغذیه‌ای بسیار غنی است. مطالعات نشان داده‌اند که این "شیر" حاوی پروتئین‌هایی نزدیک به چهار برابر بیشتر از شیر گاو است و به همین دلیل نقش حیاتی در رشد سریع و بقای نوزادان دارد. این وابستگی تا حدی است که در غیاب این ترشح، نوزادان عنکبوت توانایی رشد و زنده ماندن را ندارند. نکته قابل توجه این است که مادر برای مدت طولانی، حتی پس از اینکه نوزادان به مرحله‌ای می‌رسند که می‌توانند به طور مستقل غذا پیدا کنند و حتی تا زمان بلوغ جنسی، به تغذیه آن‌ها ادامه می‌دهد. این مراقبت طولانی‌مدت والدین در عنکبوت‌ها، پدیده‌ای بسیار نادر و قابل تأمل است که دیدگاه‌های پیشین درباره رفتار اجتماعی و والدینی این موجودات را به چالش می‌کشد.

تکامل شیردهی در عنکبوت: پاسخی به چالش‌های بقا

اینکه چرا تنها برخی از عنکبوت‌ها، مانند عنکبوت شیرده Toxeus magnus، چنین ویژگی خاصی را تکامل داده‌اند، به شرایط بوم‌شناختی خاصی بازمی‌گردد. دانشمندان معتقدند که خطر بالای شکار شدن و دسترسی نامطمئن به منابع غذایی، از جمله عوامل اصلی بوده‌اند که تکامل این رفتار شیردهی را تسهیل کرده‌اند. در محیط‌های چالش‌برانگیز، جایی که نوزادان نیاز به کسب مهارت‌های پیچیده شکار و دفاع قبل از استقلال کامل دارند، مراقبت طولانی‌مدت والدین می‌تواند شانس بقای آن‌ها را به شکل چشمگیری افزایش دهد. این پدیده نمونه‌ای بارز از "تکامل همگرا" است؛ فرآیندی که در آن صفات مشابهی در گونه‌های کاملاً نامرتبط (مانند پستانداران و این عنکبوت) در پاسخ به فشارهای محیطی یکسان یا مشابه پدید می‌آیند. البته، تولید این مایع مغذی از نظر انرژی برای مادر هزینه‌بر است و ممکن است با کاهش تعداد فرزندان همراه باشد.

پیامدهای شگرف کشف عنکبوت شیرده بر درک زیست‌شناسی

کشف این عنکبوت شیرده نه تنها مرزهای درک ما از رفتارهای والدینی در بی‌مهرگان را گسترش می‌دهد، بلکه اهمیت بازنگری در دسته‌بندی‌ها و تعریف‌های سنتی در زیست‌شناسی را یادآور می‌شود. این گونه خاص از عنکبوت مورچه‌نما با توانایی تولید "شیر" و مراقبت طولانی‌مدت از فرزندانش، نشان می‌دهد که تنوع زیستی طبیعت بسیار فراتر از آن چیزی است که تاکنون می‌پنداشتیم. این یافته‌ها، محققان را به سوی بررسی‌های عمیق‌تر در قلمرو حیوانات، به ویژه بی‌مهرگان، سوق می‌دهد تا پدیده‌های شگفت‌انگیز دیگری که شاید تاکنون نادیده گرفته شده‌اند، کشف شوند. این امر می‌تواند منجر به درک جامع‌تری از تکامل، بقا و پیچیدگی روابط خانوادگی در سراسر حیات وحش شود و ما را با شگفتی‌های ناگفته طبیعت بیشتر آشنا کند.

مجله اینترنتی مکتوری