اخبار

بازگشت بارش‌های پاییزی به ایران؛ پدیده پرفشار جنب حاره‌ای مانع اصلی باران بود

رومینا محمدی نوامبر 13, 2025

5269021

در حالی که چشم‌انتظاری برای بارش‌های پاییزی در کشور به اوج خود رسیده بود، کارشناسان هواشناسی از شناسایی عامل اصلی تأخیر این بارندگی‌ها خبر می‌دهند. پدیده‌ای خاص به نام "پرفشار جنب حاره‌ای" که همچون سقفی نامرئی عمل می‌کند، مانع از تشکیل ابرها و ریزش باران شده است. با این حال، پیش‌بینی‌ها حاکی از تغییر این الگو و آغاز بازگشت ابرها و بارش‌ها از روز شنبه، به‌ویژه در مناطق غربی کشور است.

بازگشت امید به بارش باران: ابرها از غرب کشور می‌آیند

بر اساس تحلیل آخرین داده‌های هواشناسی، از روز شنبه، ۲۴ آبان‌ماه، نخستین نشانه‌های پوشش ابری و شروع بارش باران در افق آسمان ایران ظاهر خواهد شد. این تغییرات جوی ابتدا از استان‌های واقع در غرب کشور، از جمله کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی آغاز می‌شود و امیدها را برای جبران بخشی از کمبود بارش‌های پاییزی زنده می‌کند.

[]

معمای تأخیر بارش باران: پرفشار جنب حاره‌ای، سقف نامرئی جو

محمد اصغری، کارشناس برجسته هواشناسی، اصلی‌ترین دلیل تأخیر در آغاز بارش‌های باران پاییزی را حاکمیت پدیده "پرفشار جنب حاره‌ای" بر فراز خاورمیانه عنوان کرد. این سامانه جوی نقش یک مانع نامرئی را در لایه‌های فوقانی جو ایفا می‌کند و اجازه نمی‌دهد رطوبت کافی به سمت بالا حرکت کرده و به ابر تبدیل شود.

به بیان ساده‌تر، فعالیت این پرفشار، هوای مناطق وسیعی را پایدار نگه داشته و با سرکوب صعود هوای مرطوب، از هرگونه تشکیل ابر و در نتیجه بارش باران جلوگیری می‌کند. این وضعیت، آسمان کشور را صاف و خشک نگه می‌دارد تا زمانی که قدرت این سامانه تضعیف شود و مسیر برای ورود سامانه‌های باران‌زا هموار گردد.

فراتر از پرفشار جنب حاره‌ای: دلایل جامع‌تر کمبود بارش باران

البته تأثیر "پرفشار جنب حاره‌ای" تنها عامل مؤثر در کاهش بارش باران نیست. کارشناسان هواشناسی به مجموعه‌ای از عوامل دیگر نیز اشاره می‌کنند که در تداوم خشکی هوای پاییزی امسال نقش داشته‌اند:

تغییرات الگوی جریان‌های جوی منطقه‌ای: مسیر حرکت سامانه‌های باران‌زا تغییر کرده و کمتر به سمت ایران هدایت می‌شوند.

کاهش انتقال رطوبت: حجم رطوبتی که معمولاً از منابع آبی مانند دریای مدیترانه، اقیانوس هند و دریای سرخ به سمت کشور منتقل می‌شود، امسال به طور محسوسی کاهش یافته است.

تشدید پدیده تغییر اقلیم: تغییرات اقلیمی جهانی، الگوهای سنتی آب و هوایی را بر هم زده و بر میزان و زمان بارش باران در بسیاری از نقاط جهان، از جمله ایران، تأثیر گذاشته است. این پدیده می‌تواند منجر به خشکسالی‌های طولانی‌تر و نامنظم شدن چرخه‌های بارش شود.

اهمیت بارش باران پاییزی برای منابع آبی و کشاورزی ایران

بارش‌های پاییزی از اهمیت حیاتی برای کشور برخوردارند، به ویژه پس از سال‌ها خشکسالی و کاهش ذخایر آبی. این بارندگی‌ها نه تنها به تغذیه سفره‌های زیرزمینی و پر شدن سدها کمک می‌کنند، بلکه برای آغاز سال زراعی جدید و رشد محصولات کشاورزی دیم نیز ضروری هستند. تأخیر در بارش باران می‌تواند عواقب جدی بر بخش کشاورزی، امنیت غذایی و مدیریت منابع آبی کشور داشته باشد و برنامه‌ریزی‌های بلندمدت را تحت تأثیر قرار دهد. با توجه به چالش‌های کم‌آبی، هر قطره باران پاییزی امیدبخش و حیاتی است.

با بازگشت تدریجی ابرها و امید به بارش باران، انتظار می‌رود که طبیعت ایران نفس تازه‌ای بکشد و بخشی از نگرانی‌ها در مورد کمبود آب برطرف شود. رصد دقیق پدیده‌های هواشناسی و سازگاری با تغییرات اقلیمی، راهبردی اساسی برای آینده پایدار کشور خواهد بود.

مجله اینترنتی مکتوری