مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی از روشن شدن ابعاد تازه‌ای از گودال‌های مرموز کشف شده در بستر دریاچه ارومیه خبر داد. این گودال‌ها با دمای ۳۷ درجه سانتی‌گراد و غلظت بالای آرتمیا، نتیجه “دخالت انسانی” در ۲۶ ماه گذشته بوده و پدیده نگران‌کننده‌ای از نظر زمین‌شناسی نیست. با این حال، معضلات زیست‌محیطی دریاچه فراتر از این گودال‌ها بوده و شامل عدم تخصیص حقابه کافی، برداشت‌های بی‌رویه آب و مدیریت نامطلوب پسماند می‌شود.
جزئیات کشف گودال‌ها و علت شکل‌گیری آنها
حجت جباری، مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی، با اعلام شناسایی دو گودال به عمق ۱.۲ متر و مساحت ۷۰ تا ۷۵ متر مربع در فاصله ۲۰۰ تا ۸۰۰ متری از ساحل دریاچه ارومیه، به تشریح ویژگی‌های آنها پرداخت. وی تأکید کرد که دمای آب این گودال‌ها به ۳۷ درجه سانتی‌گراد می‌رسد و سرشار از آرتمیا (سخت‌پوستان کوچک آب شور) هستند. مهم‌ترین نکته در این کشف، تایید دخالت انسانی در ایجاد این گودال‌ها در حدود ۲۶ ماه پیش است که نگرانی‌ها در مورد پدیده‌های طبیعی نگران‌کننده را برطرف می‌کند.
چالش‌های تأمین حقابه و مدیریت منابع آب
جباری ضمن اشاره به مسئولیت آذربایجان شرقی در تأمین سهم مشخصی از آب ورودی به دریاچه، از عدم تحقق کامل این تعهد انتقاد کرد. وی افزود: “قرار بود ۱۵۰ میلیون مترمکعب آب از تصفیه‌خانه شهر تبریز وارد دریاچه شود که تاکنون تنها حدود هشت میلیون مترمکعب آن محقق شده است.” این میزان ناچیز، نیازمند توجه و پیگیری جدی مسئولان این استان است.
علاوه بر این، مدیرکل محیط زیست آذربایجان غربی به مدیریت نامناسب آب در بخش کشاورزی و برداشت‌های بی‌رویه اشاره کرد. او خاطرنشان کرد که حتی در فصول غیرکشاورزی نیز، سردهنه‌های رودخانه‌های منتهی به دریاچه باز هستند و این امر منجر به برداشت بیش از حد آب در بالادست رودخانه‌ها می‌شود. این وضعیت در آینده می‌تواند مشکلات جدی را نه تنها در بالادست، بلکه در میان‌حوضه نیز ایجاد کند. وی همچنین بیان کرد که میزان آب ورودی به دریاچه ارومیه در حال حاضر تنها ۴۴۰ میلیون مترمکعب است، در حالی که نیاز آبی سالانه دریاچه ۳.۴ میلیارد مترمکعب است؛ این یعنی کاهش چشمگیر ورودی آب که بقای اکوسیستم دریاچه را به خطر می‌اندازد.
بحران مدیریت پسماند و آلودگی‌های زیست‌محیطی
یکی دیگر از نگرانی‌های جدی مطرح شده توسط جباری، وضعیت نامطلوب مدیریت پسماند در سایت‌های دفن زباله است. او هشدار داد که شیرابه‌های حاصل از زباله‌ها به شدت منابع آب زیرزمینی را آلوده می‌کنند. تلاش‌هایی برای بهبود شرایط بهداشتی و زیست‌محیطی این سایت‌ها از طریق اجرای طرح‌های فنی و مهندسی در حال انجام است، اما این امر نیازمند هماهنگی و همکاری بیشتر بین شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های اجرایی است.
با تولید روزانه ۲۵۰۰ تن پسماند در آذربایجان غربی، عدم مدیریت صحیح این حجم عظیم زباله می‌تواند مشکلات زیست‌محیطی متعددی از جمله آلودگی آب‌های زیرزمینی و خاک را در پی داشته باشد. انتظار می‌رود با همکاری و مسئولیت‌پذیری تمامی نهادهای ذی‌ربط، شرایط محیط زیست منطقه بهبود یابد.
مدیریت جامع منابع آب، کاهش برداشت‌های بی‌رویه و ارتقای سطح مدیریت پسماند، از جمله اقداماتی است که برای احیای پایدار دریاچه ارومیه و حفظ سلامت محیط زیست منطقه حیاتی به نظر می‌رسد. به نظر شما کدام یک از این چالش‌ها نیازمند فوریت بیشتری است؟
